Ponad 20 tysięcy pacjentów oczekuje w kolejce do zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i pielęgniarskiej opieki domowej. Wprowadzenie priorytetu dla osób z orzeczoną niepełnosprawnością, choć celowe, skutkuje przesunięciem innych chorych – często w stanie cięższym – na dalsze miejsca listy oczekujących. Od lat środowiska medyczne i społeczne apelują o zmiany, lecz sytuacja wciąż się pogarsza.
Dr Beata Stepanow, wiceprezes Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym”, zauważa: – Politycy nie tylko nie podjęli żadnych działań w celu poprawy dramatycznej sytuacji opieki długoterminowej w Polsce, ale nie wypracowali nawet żadnego stanowiska w tej sprawie. Od powołania nowego składu Rady Ministrów minęło już 16 miesięcy, a zamiast oczekiwanych zmian obserwujemy kontynuację nieefektywnej polityki poprzedniego rządu. Na dodatek, mimo szumnych zapowiedzi resortu zdrowia, opiekę długoterminową skreślono z listy priorytetów zdrowotnych polskiej prezydencji w Unii Europejskiej.
W Polsce opieka długoterminowa może przyjmować formy stacjonarne, dzienne, środowiskowe oraz domowe. W sektorze pomocy społecznej funkcjonują domy pomocy społecznej i rodzinne domy opieki, zaś w ochronie zdrowia zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze. Brakuje jednak ścisłej współpracy między sektorami, a niedofinansowanie pogłębia problemy.
Rafał Marek oraz Andrzej Lejczak, prezesi organizacji reprezentujących placówki opiekuńcze i zdrowotne, podkreślają: – Wielu podopiecznych domów pomocy społecznej i domów seniora spełnia kryteria kwalifikujące do świadczeń medycznych w opiece długoterminowej. Niestety Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie są w stanie wypracować wspólnych standardów i rozwiązań.
Wśród największych problemów wymienia się brak standardów opieki, opóźnienia w płatnościach, marginalizację opieki domowej i dominację modelu szpitalnego. Powoływane zespoły rządowe często dublują kompetencje, nie współpracując ze sobą. Sygnatariusze apelu z 24-II-25r. przypominają o istnieniu dwóch takich gremiów: Zespołu ds. organizacji profilaktyki i opieki zdrowotnej dla osób starszych oraz Zespołu ds. reformy systemu pomocy społecznej.
Zdaniem dr. Andrzeja Tytuły, wiceprezesa Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, brakuje decyzji w sprawie reformy pielęgniarskiej opieki domowej. Zaproponowano wprowadzenie opiekuna medycznego, który miałby odciążyć pielęgniarki i zwiększyć dostępność świadczeń.
Ogólnopolski Związek Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej wskazuje na konieczność wdrożenia nowego modelu domowej wentylacji mechanicznej, który przewiduje wykorzystanie nowoczesnych technologii, takich jak telemonitoring i teleopieka. Obecnie pod tą formą opieki znajduje się ponad 14 tysięcy pacjentów. – Oczekujemy działań, a nie ich pozorowania – zaznacza prezes związku Robert Suchanke.
Pomimo licznych apeli i projektów, nie pojawiła się żadna kompleksowa strategia. Organizacje, które współtworzyły stanowiska i dokumenty, ostrzegają przed nadchodzącym kryzysem systemowym. Zdaniem Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym”, jeśli nie zostanie wdrożona skoordynowana polityka zdrowotna i społeczna, opieka długoterminowa w Polsce stanie przed katastrofą finansową, kadrową i organizacyjną.
Sygnatariusze apelu oczekują odważnych decyzji politycznych po nadchodzących wyborach prezydenckich. – Straciliśmy zaufanie do obecnego rządu. Tylko gruntowna rekonstrukcja umożliwi wreszcie wypracowanie narodowej strategii, bez której nie sprostamy wyzwaniom starzejącego się społeczeństwa – podsumowują.
Long-term care in Poland on the brink of collapse
More than 20,000 patients are waiting in line for long-term care facilities, nursing homes, and home nursing care. A recent change giving priority to people with certified disabilities, while justified, has caused other patients – often in more serious condition – to be pushed back in line. Despite years of appeals from the medical and caregiving communities, the situation continues to deteriorate.
Dr. Beata Stepanow, vice-president of the Coalition “For the Dependent,” remarked: “Politicians have not only failed to take any steps to improve the dire state of long-term care in Poland, they have not even produced a position on the issue. It has been 16 months since the new Cabinet was formed, and instead of the expected reforms, we see a continuation of the ineffective policies of the previous administration. Moreover, despite bold declarations by the Health Ministry, long-term care was removed from the list of health priorities during Poland’s EU presidency.”
Long-term care in Poland is delivered through stationary, day, community-based, or home-based forms. Social assistance institutions include nursing homes and family care homes. In the health sector, there are care and treatment facilities, and home nursing services. However, the system suffers from underfunding and a lack of coordination between the health and social sectors.
Rafał Marek and Andrzej Lejczak, presidents of associations representing care providers, emphasize: “Many residents of nursing homes and senior facilities qualify for long-term medical care. Unfortunately, the Ministry of Health and the Ministry of Family and Social Policy cannot establish joint standards or solutions to meet the needs of an aging society.”
Key issues include a lack of care standards, delayed payments, neglect of home care, and a hospital-centric model. Government teams formed to address these issues often overlap in competence and fail to cooperate. An appeal from 24-II-25r. highlights the existence of two such teams, one for elderly health care and another for social assistance reform.
Dr. Andrzej Tytuła, vice-president of the Supreme Council of Nurses and Midwives, stresses the absence of decisions on the proposed restructuring of home nursing care, which would include medical assistants to ease the burden on nurses and increase service availability.
The National Association of Mechanical Ventilation Providers calls for the implementation of a new home ventilation model developed two years ago, incorporating telemonitoring and telecare. More than 14,000 patients currently rely on home ventilation. “We expect real action, not pretense,” said the association’s president, Robert Suchanke.
Despite repeated appeals and expert reports, no comprehensive reform plan has emerged. Organizations warn that unless health and social policies are aligned, Poland’s long-term care system will face a financial, staffing, and organizational crisis.
The coalition of healthcare organizations calls for bold decisions following the upcoming presidential election. “We’ve lost trust in the current government. Only a cabinet reshuffle will allow the development of a coherent strategy to address our demographic and societal challenges,” they conclude.
