24 października 2025 roku w Katowicach rozpoczęła się konwencja programowa Prawa i Sprawiedliwości pod hasłem „Myśląc Polska”, w której udział wziął m.in. prof. Andrzej Nowak, wybitny polski historyk, autor monumentalnej serii „Dziejów Polski” i wielu innych poczytnych książek wydanych nakładem wydawnictwa Biały Kruk.
W sesji plenarnej zatytułowanej „Kim są Polacy? Nasza tożsamość narodowa wobec współczesnych wyzwań kulturowych i cywilizacyjnych” prof. Nowak podkreślił znaczenie człowieczeństwa i tożsamości narodowej w obliczu współczesnych wyzwań. Zwrócił uwagę, że współczesna ideologia antycywilizacyjna „nie sprowadza się tylko do zakwestionowania roli państw, tożsamości narodowych w istocie. Chodzi o wyemancypowanie od człowieczeństwa”.
Odwołując się do słów Lecha Kaczyńskiego, przypomniał, że „warto być Polakiem”, jednocześnie przestrzegając przed ideologią, która sugeruje, że „nie warto być człowiekiem”.
„Szkodliwie jest być człowiekiem, bo przecież psuje się naturę. Nie należy mieć dzieci, bo każde dziecko zostawia za sobą rosnący ślad węglowy. I tak to pod szczytnymi hasłami ideologicznymi wyzwolenia natury lub przekroczenia natury, bo oba te hasła występują razem, uzasadnia się tendencję do wyludnienia świata”.
Prof. Nowak podkreślił dramatyczną sytuację demograficzną Polski i zagrożenia dla tożsamości narodowej. Wskazał, że w 2024 roku odnotowano zaledwie 180 tysięcy urodzeń, co w perspektywie stulecia mogłoby zmniejszyć liczbę mieszkańców kraju do 10 milionów. Jak mówił, „jeśli tego procesu nie zatrzymamy, w roku 2100 byłoby najwyżej 10 milionów mieszkańców”.
„Zachęty materialne to za mało” – zaznaczył historyk. Konieczna jest „zmiana nastawienia kulturowego, cywilizacyjnego, że warto przedłużać ten gatunek, że warto podtrzymać pewną kulturę”.
Przechodząc do ostatniego punktu swojego wystąpienia w tej części dyskusji, prof. Andrzej Nowak przywołał Maurycego Mochnackiego, wskazując, że kluczową rolę w zachowaniu tożsamości odgrywa pamięć: „bez pamięci o kulturze polskiej, o doświadczeniu historycznym polskim” nie można odpowiedzieć na pytanie, kim są Polacy.
„Pamięci, która oczywiście nie musi być tak głęboka, by wkuwać na pamięć wszystkie daty, mieć w głowie wszystkie grube książki poświęcone polskiej historii, ale kanon pewnych wydarzeń, zjawisk, postaci; i to kanon, który układa się właśnie w pewną nić tożsamości, pozwala nam zrozumieć, co ze sobą niesiemy, co warto nieść dalej, co warto upiększyć, rozbudować”.
Historyk zaznaczył, że współczesne życie chwilą „bez myśli o tym, co będzie za sekundę” prowadzi do zaniku kultury i tożsamości, dlatego konieczne są działania państwa w zakresie edukacji i instytucji kultury, aby chronić i wzmacniać pamięć historyczną.
Podsumowując, prof. Nowak wskazał, że zagrożenia demograficzne, brak pamięci i degradacja kultury stanowią prawdziwą zgubę narodu. Apelował o obronę człowieczeństwa, tożsamości narodowej i edukacji oraz o odsunięcie od władzy tych, którzy nie respektują podstawowych wartości społecznych i narodowych.
Cała wypowiedź prof. Andrzeja Nowaka dostępna jest na kanale BIAŁY KRUK TV:
