W samym sercu Warszawy, przed historyczną siedzibą Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, otwarto wyjątkową wystawę plenerową. Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego uczciła w ten sposób setną rocznicę bezterminowego i bezpłatnego przekazania Polsce półwyspu Westerplatte przez Radę Ligi Narodów.
18 XI 2025 r. w auli przy ulicy Krakowskie Przedmieście 64 w Warszawie odbył się uroczysty wernisaż wystawy „Polski Garnizon w Wolnym Mieście Gdańsku. Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte 1925-1939”. Ekspozycja, inspirowana dwutomową monografią gdańskiego historyka Andrzeja Drzycimskiego, na 18 planszach prezentuje kompleksową historię tego symbolicznego miejsca.
– Wystawa prowadzi widza od średniowiecznych dziejów półwyspu, przez okres I wojny światowej, gdy obszar zmieniał przeznaczenie z militarnego na uzdrowiskowe, aż po odzyskanie przez Polskę dostępu do morza – wyjaśniają organizatorzy z Centralnej Biblioteki Wojskowej. Szczegółowo dokumentuje starania władz polskich o uzyskanie eksterytorialnego obszaru przeładunkowo-magazynowego w obrębie portu w Gdańsku, co zostało uwieńczone powodzeniem 31 X 1925 roku.
W porządku chronologicznym wystawa przedstawia wznoszenie na półwyspie nowoczesnej infrastruktury Wojskowej Składnicy Tranzytowej, warunki jej funkcjonowania oraz skomplikowane stosunki Polski z niemieckimi władzami Wolnego Miasta Gdańska. Ostatnie plansze poświęcono siedmiodniowej obronie Westerplatte po napaści niemieckiej na Polskę 1 IX 1939 roku.
W otwarciu wystawy uczestniczyli liczni reprezentanci administracji państwowej i samorządowej oraz formacji wojskowych. Na mocy decyzji pułkownika Alfreda Kabaty, swoją delegację wysłał również Związek Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej.
Pomysłodawcą wystawy oraz jej konsultantem naukowym był dyrektor CBW dr Jan Tarczyński. Scenariusz opracował zespół Ośrodka Informacji Naukowej CBW w składzie: Zofia Kunert, Paweł Mozgawa, Mirjam Pisarek, dr Mikołaj Juliusz Wachowicz i Arkadiusz Wingert. Autorkami layoutu są graficzki z Działu Digitalizacji Zbiorów CBW: Beata Dymczyk i Alicja Głombińska, a przekładu tekstów na angielski – Wojciech Matusiak.
Wystawę, której ikonografia pochodzi ze zbiorów CBW, Wojskowego Biura Historycznego, Muzeum Marynarki Wojennej, Muzeum Pomorza oraz Zamku Królewskiego w Warszawie, można oglądać przed siedzibą „Wspólnoty Polskiej” do 5 XII.
Westerplatte – One Hundred Years of Polish Heritage
In the very heart of Warsaw, in front of the historic headquarters of the „Wspólnota Polska” Association, a unique outdoor exhibition has been opened. The Marshal Józef Piłsudski Central Military Library has thus commemorated the centenary of the perpetual and free transfer of the Westerplatte peninsula to Poland by the Council of the League of Nations.
On November 18, 2025, a ceremonial vernissage of the exhibition „Polish Garrison in the Free City of Gdańsk. The Military Transit Depot at Westerplatte 1925-1939” was held in the hall at 64 Krakowskie Przedmieście Street in Warsaw. Inspired by the two-volume monograph by Gdańsk historian Andrzej Drzycimski, the display presents the comprehensive history of this symbolic place across 18 panels.
„The exhibition guides the viewer from the medieval history of the peninsula, through the period of World War I when the area’s purpose changed from military to spa, to Poland regaining access to the sea,” explain the organizers from the Central Military Library. It documents in detail the efforts of the Polish authorities to obtain an extraterritorial transshipment and storage area within the port of Gdańsk, which was successfully concluded on October 31, 1925.
In chronological order, the exhibition presents the construction of modern infrastructure for the Military Transit Depot on the peninsula, its operating conditions, and the complicated relations between Poland and the German authorities of the Free City of Gdańsk. The final panels are devoted to the seven-day defense of Westerplatte following the German attack on Poland on September 1, 1939.
The opening was attended by numerous representatives of state and local government administration and military formations. By decision of Colonel Alfred Kabata, the Association of Reserve Officers of the Polish Commonwealth also sent its delegation.
The originator of the exhibition and its scientific consultant was CBW Director Dr. Jan Tarczyński. The script was developed by the team from the CBW Scientific Information Center: Zofia Kunert, Paweł Mozgawa, Mirjam Pisarek, Dr. Mikołaj Juliusz Wachowicz, and Arkadiusz Wingert. The layout was created by graphic designers from the CBW Collections Digitization Department: Beata Dymczyk and Alicja Głombińska, and the translation of texts into English was done by Wojciech Matusiak.
The exhibition, whose iconography comes from the collections of the CBW, the Military Historical Bureau, the Museum of the Polish Navy, the Museum of Pomerania, and the Royal Castle in Warsaw, can be viewed in front of the „Wspólnota Polska” headquarters until December 5.
