Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego opublikował pierwszy w historii raport dotyczący agresji wobec duchownych i miejsc kultu w Polsce. W badaniu udział wzięło 996 księży z całego kraju. Wyniki są alarmujące: niemal połowa z nich (47 proc.) zadeklarowała, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy doświadczyła jakiejkolwiek formy agresji.
Najczęściej duchowni wskazywali na obelgi, szyderstwa i groźby – zarówno w życiu codziennym, jak i w przestrzeni internetowej. Jak zauważył ks. Leszek Gęsiak, rzecznik Konferencji Episkopatu Polski, coraz więcej przypadków nienawiści wobec osób duchownych przenosi się do sieci: – Bardzo bolesne są komentarze pod wpisami. Niezależnie od treści, często są agresywne. To daje dużo do myślenia.
Raport pt. „Niebezpieczna misja? Agresja wobec osób duchownych, miejsc i obiektów kultu w Polsce” został opracowany przez dr. Karola Leszczyńskiego z ISKK. Wynika z niego, że 41,6 proc. ankietowanych księży spotkało się z agresją słowną, natomiast 33,6 proc. – z agresją internetową. Na napaść fizyczną wskazało 3–4 proc. respondentów, co – w przeliczeniu na wszystkich księży w Polsce – mogłoby oznaczać setki przypadków rocznie.
Duchowni zwracają uwagę, że największe ryzyko występuje, gdy opuszczają parafię w stroju duchownym. Tylko 53 proc. czuje się wówczas bezpiecznie, podczas gdy poza sutanną czy koloratką odsetek ten rośnie do blisko 90 proc. Ponad połowa księży celowo stara się nie eksponować swojej tożsamości, unika miejsc publicznych, a nawet rezygnuje z pracy duszpasterskiej w szkołach czy szpitalach.
Ponad 96 proc. respondentów uznaje, że negatywny wizerunek duchowieństwa w mediach jest główną przyczyną nasilającej się agresji. 91 proc. wskazuje na pogłębiające się napięcia polityczne i społeczne. – Księża nie czują się całkowicie niewinni. Wiedzą, że były powody, dla których są dziś atakowani – mówi prof. UW dr hab. Krzysztof Koseła, przewodniczący Rady Naukowej ISKK.
Wskazuje się również, że przełomowym momentem była fala protestów po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2020 roku, który zaostrzył przepisy dotyczące aborcji. Wówczas doszło do licznych przypadków profanacji kościołów, dewastacji i zakłócania Mszy Świętych.
Co piąty ksiądz zetknął się z atakiem na świątynię lub inne miejsce kultu. Co dziesiąty deklarował przypadki zniszczenia mienia parafialnego. Do najczęstszych incydentów należały zakłócanie nabożeństw, dewastacje drzwi kościelnych i niszczenie grobów.
Choć agresja wobec duchownych i miejsc sakralnych przybiera na sile, aż 80 proc. księży nie zgłasza takich incydentów na policję lub do prokuratury. Tłumaczą to brakiem czasu, zniechęceniem formalnościami lub przekonaniem o małej szkodliwości społecznej.
– Koszt zgłoszenia wyzwiska, drobnych szturchnięć czy pomazania po murze jest naprawdę wysoki – zauważa dr Karol Leszczyński. – Niestety, nawet w przypadku poważniejszych aktów agresji dochodzi często do umorzenia spraw.
Badacze oraz przedstawiciele Kościoła zapowiadają kontynuację badań i apelują o większą uwagę ze strony organów państwowych. – Zjawisko istnieje i jest coraz poważniejsze – podsumowuje ks. Leszek Gęsiak. – Potrzebujemy dalszych analiz, opartych na większej próbie badawczej. Trzeba ten problem potraktować poważnie.
Almost half of Polish priests experienced aggression in the past year, new report finds
8-IV-25. The Institute for the Statistics of the Catholic Church (ISKK) has published its first national report on acts of aggression against clergy and places of worship in Poland. The study, which surveyed 996 priests, reveals that nearly half experienced some form of hostility over the past 12 months.
The most common incidents included insults, threats, and mockery, both offline and increasingly in online spaces. “Hurtful comments appear under almost every social media post I make, regardless of its content,” said Fr. Leszek Gęsiak, spokesman for the Polish Bishops’ Conference.
According to the report, 41.6% of priests faced verbal aggression, while 33.6% reported online abuse. Physical assaults were reported by 3–4% of respondents. Extrapolated nationwide, this could mean hundreds of cases annually.
Wearing religious garments significantly increases the risk. While 90% of priests felt safe when dressed in civilian clothes, only 53% reported the same while wearing a cassock or Roman collar. Over half of the surveyed clergy now avoid displaying their religious identity in public and often decline pastoral assignments in schools or hospitals.
More than 96% of respondents identified negative media portrayals of clergy as a key cause of rising hostility. Another 91% cited growing social and political tensions. “Priests know there were reasons for some criticism, but now the attacks have taken a more serious turn,” said Professor Krzysztof Koseła, chairman of ISKK’s Scientific Council.
The turning point, researchers suggest, came in October 2020 after the Constitutional Tribunal’s ruling that tightened abortion laws. It triggered waves of protests, including vandalism of churches, graffiti, and disturbances during liturgies.
One in five priests reported attacks on churches or religious sites. One in ten experienced damage to parish property. Most frequent incidents included disrupted Masses, defaced doors, and grave desecrations.
Despite the growing scale of the issue, 80% of incidents go unreported. Clergy often consider them too minor or feel discouraged by bureaucratic processes. “Even serious cases often end in dropped charges,” noted Dr. Karol Leszczyński.
Both researchers and Church leaders are calling for further large-scale studies and a more serious response from public institutions. “This is not an isolated problem anymore,” said Fr. Gęsiak. “It must be addressed comprehensively.”
