Płock stanie się stolicą naukowego dyskursu o historii Kościoła. W Opactwie Pobenedyktyńskim odbędzie się ogólnopolska konferencja naukowa poświęcona dziejom jednej z najstarszych diecezji w Polsce. Wydarzenie wpisuje się w obchody jej 950-lecia.
W dniach 18-19 IX 2025 r. w Płocku odbędzie się ogólnopolska konferencja naukowa „Drzewo wiadomości dobrego i złego… Kościół sumień rośnie w korzeniach historii”, nawiązująca do słów kard. Karola Wojtyły z poematu „Myśląc Ojczyzna”. Organizatorami wydarzenia są: Kuria Diecezjalna Płocka, Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Instytut Papieża Jana Pawła II w Warszawie.
Celem konferencji jest prezentacja najnowszych wyników badań dotyczących historii diecezji płockiej w szerokim kontekście historycznym, społecznym, religijnym i kulturowym. Uczestnicy zapoznają się z najnowszymi badaniami dotyczącymi roli diecezji w kształtowaniu życia religijnego, edukacji, polityki oraz dziedzictwa artystycznego i architektonicznego. Impulsem jest obchodzony w 2025 r. jubileusz 950-lecia istnienia tej diecezji, przeżywany pod hasłem: „Pielgrzymi nadziei – w drodze do Źródła” w Roku Świętym Kościoła powszechnego.
– Każdy jubileusz to okazja do spojrzenia z perspektywy na to drzewo Kościoła, które przypomina, jak wielu ludzi w swoich sumieniach troszczyło się o jego korzenie i owocowanie – podkreślają organizatorzy.
W czasie dwóch dni zaprezentowane zostaną wystąpienia badaczy dotyczące początków i podstaw diecezji, jej instytucji, organizacji terytorialnej, różnych aspektów funkcjonowania parafii, działalności duchowieństwa, seminariów duchownych, zakonów i klasztorów. To także okazja do refleksji nad moralnymi wyzwaniami płynącymi z bogatych dziejów diecezji płockiej, obejmującej w swej historii ogromne terytorium od Kujaw i Mazowsza aż do Podlasia.
Wśród zaproszonych prelegentów znajdują się historycy, teolodzy, filozofowie, archiwiści i duchowni specjalizujący się w historii Kościoła oraz badacze kultury i sztuki sakralnej. Udział w konferencji jest bezpłatny, wymagana jest rejestracja poprzez formularz dostępny na stronie organizatora.
Kościół sumień rośnie w korzeniach historii
Ogólnopolska konferencja naukowa w roku jubileuszu 950-lecia diecezji płockiej
Płock, Opactwo Pobenedyktyńskie, 18-19 września 2025 r.
18 września 2025 r., czwartek
9.00 Msza św. w bazylice katedralnej w Płocku, przewodniczenie i homilia: bp dr Szymon Stułkowski, biskup płocki
10.00 Otwarcie konferencji
– bp dr Szymon Stułkowski, biskup płocki
– dr inż. Grzegorz Koc, rektor Państwowej Akademii Nauk Stosowanych im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
10.30 Panel I – Diecezja płocka w średniowieczu i epoce nowożytnej, część I
10.30 Od Sowany po Salerno: śladami papieża Grzegorza VII, założyciela diecezji płockiej – ks. dr hab. Waldemar Turek, prof. UPS, Uniwersytet Salezjański w Rzymie, Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej
10.50 Kształtowanie pamięci o biskupie płockim Wernerze w „Mors et miracula beati Verneri” – dr Paweł Figurski, Instytutu Sztuki PAN w Warszawie
11.10 Kariery prałatów i kanoników kapituły katedralnej płockiej do końca XV w. – prof. dr hab. Andrzej Radzimiński, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
11.30 Piastowie Mazowieccy wobec biskupów płockich – prof. dr hab. Janusz Grabowski, Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
11.50 Sieć parafialna diecezji płockiej w średniowieczu – najnowsze ustalenia – dr Kazimierz Pacuski, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
12.10 Średniowieczne patrocinia diecezji płockiej jako świadectwo kultury religijnej – dr Marek Stawski, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
12.30 Relacje diecezji płockiej z Dykasterią Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów – ks. dr hab. Arkadiusz Nocoń, Papieski Uniwersytet Urbaniana w Rzymie
12.50 Dyskusja
13.30 Obiad
Panel II – Diecezja płocka w średniowieczu i epoce nowożytnej, część II
14.30 Zbadane i niezbadane dzieje płockiej Kapituły Katedralnej – ks. prof. dr hab. Wojciech Góralski, Akademia Mazowiecka w Płocku
14.50 Kapituły kolegiackie na terenie diecezji płockiej – perspektywy badań – dr Magdalena Bilska-Ciećwierz, Muzeum Mazowieckie w Płocku
15.10 Benedyktyni w diecezji płockiej – dr Krzysztof Wiśniewski
15.30 Źródła poznania średniowiecznej liturgii płockiej w świetle najnowszych badań – ks. dr hab. Daniel Brzeziński, prof. UMK, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
15.50 Rezydencje biskupów płockich w epoce staropolskiej – dr hab. Radosław Lolo, prof. AV, Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Pułtusku
16.10 Biskupi płoccy wobec inkorporacji Mazowsza – mgr Karol Wilczyński, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
16.30 Średniowieczna poezja liturgiczna na przykładzie oficjów rymowanych w kodeksach płockich – ks. dr hab. Piotr Wiśniewski, prof. KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie
16.50 Dyskusja
Panel III – „Kościół stróżem przeszłości, piastunem teraźniejszości i siewcą przyszłości” (H. Sienkiewicz)
Moderator: ks. dr Wojciech Kućko, UKSW w Warszawie, WSD w Płocku
17.30 Kościół i naród – źródła nadziei wczoraj i dziś – prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk, Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie, Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
19 września 2025 r., piątek
9.00 Msza św. w bazylice katedralnej w Płocku, przewodniczenie: bp Szymon Stułkowski, homilia: ks. kan. Stefan Cegłowski
Panel IV – Kościół płocki w XIX i XX wieku
10.00 Niezłomni kapłani diecezji płockiej wobec systemu komunistycznego – dr Jacek Pawłowicz, Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Warszawie
10.20 Związki diecezji chełmińskiej i płockiej na przestrzeni dziejów – dk. prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
10.40 Diecezja płocka w pracach Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce – dr Joanna Kumor-Mielnik, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie
11.10 Mapa klasztorów diecezji płockiej w „Atlasie klasztorów w Polsce X-XXI w.” – s. dr Jadwiga Monika Kupczewska SSCJ, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie
11.30 Misja duszpasterska według św. Wincentego realizowana przez misjonarzy na terenie diecezji płockiej – ks. dr Stanisław Rospond CM, emerytowany wykładowca Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy w Krakowie
11.50 Duchowieństwo Płocka i diecezji płockiej w czasie najazdu bolszewickiego w 1920 r. – dr Grzegorz Gołębiewski, Towarzystwo Naukowe Płockie
12.10 W walce o polską duszę. Służba Bezpieczeństwa wobec uroczystości religijnych w diecezji płockiej w latach 1966-1976 – dr hab. Leszek Zygner, prof. PANS, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
12.30 Zakony diecezji płockiej a władza komunistyczna w Polsce w latach 1945-1989 – ks. dr hab. Dominik Zamiatała, prof. UKSW, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
12.50 Dyskusja
13.30 Obiad
Panel V – Kościół płocki w dziejach – spojrzenie interdyscyplinarne
14.00 Księgi metrykalne diecezji płockiej – kronika ludu Mazowsza – ks. dr Bartosz Leszkiewicz, Archiwum Diecezjalne w Płocku
14.20 Odnowa liturgiczna w diecezji płockiej po Soborze Watykańskim II – ks. dr Marcin Sadowski, Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku
14.40 Średniowieczne i nowożytne zabytki sztuki sakralnej i rezydencje diecezji płockiej – stan dzisiejszy i perspektywy opieki i ochrony konserwatorskiej – prof. dr hab. Jakub Lewicki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Rada Ochrony Zabytków przy MKiDN
15.00 Wybrane elementy chrześcijańskiej kultury prawnej eksponowane przez wiernych diecezji płockiej w okresie 950 lat jej istnienia – ks. dr hab. Jan Krajczyński, prof. UKSW, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
15.20 Budownictwo sakralne w diecezji płockiej po 1945 r. na podstawie materiałów w Archiwum Kurii Diecezjalnej Płockiej – ks. dr Wojciech Kućko, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie – Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku
15.40 Małżeństwo i rodzina w przemówieniach Jana Pawła II i kard. Stefana Wyszyńskiego w diecezji płockiej – ks. dr hab. Zdzisław Struzik, prof. em. UKSW, Instytut Papieża Jana Pawła II
16.00 Wiedeńska Kaplica Stanisława Kostki – historia miejsca kultu świętego z Rostkowa – mgr Joanna Łukaszuk-Ritter (menedżerka kultury, niezależna dziennikarka)
16.20 Zasoby Archiwum Diecezjalnego w Płocku źródłowym filarem „Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza w średniowieczu” – dr Anna Salina, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
16.40 Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Płockiej w najnowszej historii Kościoła katolickiego na Mazowszu i ziemi dobrzyńskiej – dr Witold Wybult, Sąd Biskupi Płocki
17.00 Dyskusja
Podsumowanie konferencji
Płock: 950th Anniversary of the Diocese Inspires Scientific Reflection
Płock will become the capital of scientific discourse on the history of the Church. A national scientific conference dedicated to the history of one of the oldest dioceses in Poland will be held in the Post-Benedictine Abbey. The event is part of the celebrations of its 950th anniversary.
On September 18-19, 2025, a national scientific conference titled „The Tree of Knowledge of Good and Evil… The Church of Consciences Grows in the Roots of History” will be held in Płock, referencing the words of Cardinal Karol Wojtyła from his poem „Thinking Homeland.” The event is organized by the Płock Diocesan Curia, the Higher Seminary in Płock, the Ignacy Mościcki State University of Applied Sciences in Ciechanów, the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, and the Pope John Paul II Institute in Warsaw.
The aim of the conference is to present the latest research on the history of the Płock diocese in a broad historical, social, religious, and cultural context. Participants will learn about the latest research on the role of the diocese in shaping religious life, education, politics, and artistic and architectural heritage. The impetus is the 950th anniversary of the diocese, celebrated in 2025 under the theme: „Pilgrims of Hope – On the Way to the Source” in the Holy Year of the Universal Church.
„Every anniversary is an opportunity to look back at this tree of the Church, which reminds us how many people in their consciences have cared for its roots and fruition,” emphasize the organizers.
Over two days, presentations by researchers will cover the origins and foundations of the diocese, its institutions, territorial organization, various aspects of parish functioning, the activities of the clergy, seminaries, religious orders, and monasteries. It is also an opportunity to reflect on the moral challenges arising from the rich history of the Płock diocese, which historically covered a vast territory from Kuyavia and Masovia to Podlasie.
Among the invited speakers are historians, theologians, philosophers, archivists, and clergy specializing in Church history, as well as researchers of culture and sacred art. Participation in the conference is free of charge, registration via a form on the organizer’s website is required.
