ZEGRZE. Czterdziestolatek Zegrzyński – część II*

fot. powiat-legionowski.pl

W związku z 60-leciem powstania Jeziora Zegrzyńskiego publikujemy tekst Sławomira Jakubczaka pt: „Czterdziestolatek Zegrzyński” – dotyczący kulis utworzenia Zalewu – Jeziora Zegrzyńskiego. Artykuł ukazał się w 2003 r. z okazji 40. rocznicy powstania powstania jeziora

Po raz pierwszy Zalew został całkowicie wypełniony wodą 9 kwietnia 1963 r. kiedy wezbrały wiosenne wody Bugu i Narwi. Różnica poziomu wody na zaporze wyniosła 5 m , podczas gdy jesienią było to tylko 4 m

Wody te przyniosły wiele niebezpiecznych pniaków, gałęzi i kłód drzew. Należy też zauważyć, że zalany teren nie został oczyszczony z krzewów i pni drzew, dlatego na razie mogły poruszać się jedynie jednostki o zanurzeniu do 70 cm. .W połowie maja była „pierwsza ofiara Zalewu”, zatonęła wówczas barka ze żwirem. Ustalono wtedy, że prace oczyszczenia dna mają być wykonane do 1 lipca 1963 r., przy wykorzystaniu specjalnie sprowadzonych dwóch dźwigów pływających, do wyrywania karp i drzew oraz koparki do usuwania krzewów.

Lopek po południu

Sezon na Zalewie rozpoczęli w maju czołowi polscy żeglarze, przygotowujący się do mistrzostw świata. Prawdziwe otwarcie pierwszego na Zalewie sezonu wypoczynkowego miało miejsce 13 czerwca 1963 r. w Zegrzu. Pierwotnie przedsiębiorstwo „Wisła” zamierzało zorganizować otwarcie sezonu w Zegrzu pierwszego dnia lata, ale dobra pogoda zdopingowała dyrektora”Wisły” Henryka Skoczylasa do przyśpieszenia terminu przekazania do użytku pierwszego, nowo wybudowanego obiektu nad Zalewem. W dniu 13 czerwca 1963 r. ruszyły nad Zalew pierwsze autobusy „zielonej linii`, które miały kursować w dni świąteczne przez cały sezon letni. Program imprezy otwarcia sezonu zaczynał się o godz.11.30 startem regat żeglarskich o puchar przechodni Przewodniczącego Stołecznego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki, a następnie o godz. 11.35 przewidziany był występ amatorskiego zespołu artystycznego ZWUT-u , a o godz. 12.10 pokaz gimnastyki artystycznej. W godzinach popołudniowych największą atrakcją był natomiast występ popularnych warszawskich artystów – Barbary Rylskiej i Kazimierza Krukowskiego.
W dniu 16 lipca 1963 r. Wydział Gospodarki Wodnej Prezydium WRN w Warszawie wydał decyzję, w której zobowiązał Zarząd Inwestycji „Bugobudowa” do powołania komisji , której zadaniem miało być przyjęcie w nieprzekraczlnym terminie do dnia 31 grudnia 1963 r. wykonanych robót i sprawdzenie sprawności działania wszystkich urządzeń inwestycji Stopnia Wodnego „Dębe”.

Feta na 22 lipca

W tym czasie zapadła też pewnie decyzja zorganizowania ponownej uroczystości otwarcia zapory w Dębem i zbiornika wodnego nazwanego „Polskim Balatonem”. Włączono ją do obchodów związanych ze świętem 22 lipca, gdyż w komunistycznym ceremoniale tego święta było, huczne oddawanie do użytku nowych inwestycji. Uroczystość miała miejsce w dniu 20 lipca 1963 r. o godz.11. W roli gospodarza wystąpił prezes Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej Janusz Grochulski . Zasadnicze wystąpienie miał wicepremier Zenon Nowak, który po wymienieniu licznych pożytków dla mieszkańców i gospodarki Polski, przywołał również odniesienia międzynarodowe, stwierdzając m.in., iż Zalew stanowi „pierwsze ogniwo międzynarodowej arterii „, tzn drogi wodnej mającej połączyć Związek Radziecki i NRD. Wicepremier wręczył też odznaczenia budowniczym zapory i zbiornika wodnego. Sztandar Pracy II klasy otrzymał mgr inż. Władysław Nawarski z „Hydroprojektu”, główny projektant zapory. Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski otrzymali zaś pracownicy „Bugobudowy” : Irena Czeczott, Edward Czupartowski i Edward Jankowski.. Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski otrzymało 9 osób, złote i srebrne krzyże zasługi otrzymały 54 osoby. W uroczystości udział wzięli m.in. I sekretarz Warszawskiego KW PZPR Marian Jaworski, przewodniczący Prezydium WRN w Warszawie, Antoni Mierzwiński, przedstawiciele ministerstw, władz powiatowych oraz gromadzkich. Uroczystość uświetnił występ Kurpiowskiego Zespołu Artystycznego.

fot. powiat-legionowski.pl

„Dziewanną” do Zegrzynka

Kilka dni po tej uroczystości Warszawska Żegluga na Wiśle uruchomiła linię pasażerską na trasie Warszawa-Zegrze-Zegrzynek. Kursowały wtedy dwa statki noszące nazwy : „Dąbrowski” i Dziewanna”. Statki wypływały z Warszawy o godz. 07.30 i wracały o godz.20.30. Po Zalewie kursował trzeci statek, odbywający 3 kursy dziennie na trasie Zegrze-Zegrzynek.
Podchodząc do sprawy w sposób formalny należałoby przyznać pierwszeństwo otwarciu zapory w dniu 28 października 1962 i przyjąć tę datę jako datę powstania Zalewu Zegrzyńskiego. Po zestawieniu jednak wszystkich okoliczności związanych z powstaniem tego obiektu, bardziej właściwe jest przyjęcie roku 1963 jako początku Zalewu, ale wiązania tego z jakąś określoną datą dzienną. Uroczystość z dnia 20 lipca 1963 r. miała bezdyskusyjnie charakter propagandowy, a daty takich wydarzeń jak oddanie do eksploatacji ostatniej turbiny elektrowni Dębe, otwarcie Kanału Żerańskiego, uruchomienie żeglugi na Kanale i Zalewie, pierwsze regaty żeglarskie czy otwarcie pierwszego ośrodka nad Zalewem będą budzić dyskusje.

Jedno tylko nie budzi wątpliwości – pierwszy sezon wypoczynkowy nad Zalewem Zegrzyńskim miał miejsce w 1963 r. i skorzystało z niego ponad 150 tys. osób , głównie mieszkańców Warszawy.

Sławomir Jakubczak

Część pierwsza opowieści Sławomira Jakubczaka do przeczytania: TUTAJ

Comments

comments