Podczas prowadzonych prac ziemnych na rozbudowywanym odcinku drogi krajowej nr 7 pomiędzy Czosnowem a Modlinem, nadzór archeologiczny dokonał niezwykłego odkrycia. Na skarpie wiślanej w Zakroczymiu, w pobliżu ulic Widokowej i Utrata, odsłonięto pozostałości fontanny. Znalezisko to budzi liczne pytania, zwłaszcza w kontekście działalności Twierdzy Modlin.
Odnalezione fundamenty w kształcie koniczyny marokańskiej
Podczas oględzin archeologicznych ustalono, że fundamenty odkryte w Zakroczymiu przypominają w planie kształt koniczyny marokańskiej – motywu charakterystycznego dla architektury orientalnej. Znalezisko wywołało zainteresowanie badaczy, którzy rozpoczęli szczegółową analizę jego pochodzenia.
Zgodnie z protokołem sporządzonym przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, proces eksploracji rozpoczął się od przygotowania terenu. Konstrukcja fontanny została odsłonięta i oczyszczona, a następnie sporządzono jej dokumentację fotograficzną, geodezyjną oraz skan 3D. Dzięki tym działaniom możliwe jest dalsze badanie obiektu nawet mimo jego fizycznej nieobecności.
Fontanna elementem dekoracyjnym Twierdzy Modlin?
Zachowane fragmenty wskazują, że fontannę wykonano z cegieł rozbiórkowych, spojonych białą wapienną zaprawą. W jej centralnym punkcie odkryto pozostałości metalowej rury, co jednoznacznie potwierdziło jej pierwotną funkcję. Znalezisko wydaje się być związane z działalnością Twierdzy Modlin, jednak jego obecność w takim miejscu pozostaje zagadką.
– Obóz wojskowy, który mógł istnieć w tej lokalizacji, miał prawdopodobnie charakter tymczasowy. Fontanna jako element infrastruktury wodnej i dekoracyjnej sugeruje jednak, że teren mógł pełnić bardziej stałą funkcję – podkreślają badacze.
Historia samej budowli wydaje się być ściśle związana z modernizacją Twierdzy Modlin przeprowadzoną w latach 1894–1900. Wówczas zastępowano ceglane elementy fortyfikacji betonowymi odpowiednikami, a odzyskane cegły mogły posłużyć do budowy innych obiektów, w tym odkrytej fontanny.
Archeolog na budowie – standard GDDKiA
Przypadek z Zakroczymia potwierdza znaczenie nadzoru archeologicznego podczas inwestycji infrastrukturalnych. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zapewnia, że każda budowa, zwłaszcza ta prowadzona na terenach o bogatej historii, jest objęta kontrolą specjalistów.
Archeolodzy obecni na placu budowy obserwują proces usuwania wierzchniej warstwy ziemi i w razie odkrycia obiektów o potencjalnej wartości historycznej wstrzymują prace, zgłaszając znalezisko wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków.
Choć najczęściej odnajdywane są fragmenty ceramiki czy drobne przedmioty metalowe, w niektórych przypadkach – tak jak w Zakroczymiu – natrafia się na zachowane relikty dawnych budowli. Odkrycie fontanny może rzucić nowe światło na historię Twierdzy Modlin i jej zaplecza.
Badania trwają, a dalsza analiza pozwoli odpowiedzieć na pytanie, jaką dokładnie funkcję pełniła ta niezwykła konstrukcja i jakie było jej znaczenie dla dawnych mieszkańców tego regionu.
Choć informacja o znalezisku na skarpie wiślanej w Zakroczymiu stała się oficjalna dopiero po rozpoczęciu badań archeologicznych, dla lokalnych pasjonatów historii odkrycie to nie było zaskoczeniem. Już 21-VI-24r. członkowie Grupy Eksploracyjno-Poszukiwawczej Triglav – GEPST podczas rekonesansu terenu budowy zauważyli fragmenty ceglanych murów. – Od razu ustaliliśmy kontakt z firmą prowadzącą nadzór archeologiczny, czyli Pracownią Archeologii Terenowej Adama Kostrzonia – relacjonuje Sławomir Kaliński z Triglav – GEPST. Kilka dni później, 24-VI-24r., eksploratorzy opublikowali wstępną wzmiankę o znalezisku, zadając pytania, które mogły zmienić postrzeganie historii regionu: Czy Twierdza Zakroczym istniała, czy to jedynie legenda? Czy projekt z 1791 roku, wspomniany przez historyków, został w rzeczywistości zrealizowany? Czy historia budowy Twierdzy Modlin sięga dalej, niż przypuszczano?
Dopiero po pół roku Adam Kostrzoń potwierdził oficjalnie, że rozpoczęto badania archeologiczne. To oznacza, że hipotezy postawione przez lokalnych pasjonatów zaczynają nabierać realnych kształtów. Czy rzeczywiście mamy do czynienia z zapomnianym fragmentem większej fortyfikacji? Odpowiedzi mogą przynieść dalsze badania.
Jak jednak widać, za sukcesem stoi znana w powiecie Grupa Eksploracyjno Poszukiwawcza Triglav.
Autorem zdjęcia jest archeolog Adam Kostrzoń, prezes Pracowni Archeologii Terenowej, która prowadzi nadzór nad wspomnianą w artykule inwestycją.
Unusual Discovery on the S7 Road Construction Site. Archaeologists Uncover a Mysterious Fountain in Zakroczym
During excavation work on the expanded section of National Road No. 7 between Czosnów and Modlin, archaeological supervision made an extraordinary discovery. On the Vistula escarpment in Zakroczym, near Widokowa and Utrata streets, the remains of a fountain were uncovered. This find raises many questions, especially in the context of the activities of the Modlin Fortress.
Foundations Resembling a Moroccan Clover Shape
During archaeological inspections, it was determined that the foundations uncovered in Zakroczym resemble the shape of a Moroccan clover—a motif characteristic of oriental architecture. This find sparked the interest of researchers, who began a detailed analysis of its origin.
According to the protocol prepared by the Mazovian Provincial Conservator of Monuments, the exploration process began with site preparation. The fountain structure was uncovered and cleaned, and then photographic, geodetic, and 3D scan documentation was prepared. Thanks to these efforts, it is possible to continue studying the object even in its physical absence.
A Decorative Element of the Modlin Fortress?
Preserved fragments indicate that the fountain was made of demolition bricks bound with white lime mortar. In its central point, remnants of a metal pipe were discovered, definitively confirming its original function. The find appears to be related to the Modlin Fortress, but its presence in such a location remains a mystery.
– The military camp that might have existed at this site was probably temporary. However, a fountain as a water and decorative infrastructure element suggests that the area may have served a more permanent function – researchers emphasize.
The history of the structure itself seems closely tied to the modernization of the Modlin Fortress carried out between 1894 and 1900. At that time, brick elements of the fortifications were replaced with concrete equivalents, and the recovered bricks may have been used to construct other structures, including the discovered fountain.
Archaeologist on Site – GDDKiA’s Standard Practice
The case in Zakroczym confirms the importance of archaeological supervision during infrastructure investments. The General Directorate for National Roads and Motorways ensures that every construction project, especially those carried out in historically rich areas, is under the supervision of specialists.
Archaeologists present at the construction site observe the process of removing the topsoil layer, and if they discover objects of potential historical value, they halt work and report the find to the provincial conservator of monuments.
Although most commonly found are fragments of ceramics or small metal objects, in some cases—such as in Zakroczym—well-preserved remnants of old buildings are uncovered. The discovery of the fountain may shed new light on the history of the Modlin Fortress and its facilities.
Research is ongoing, and further analysis will help answer the question of what exact function this unique structure served and what its significance was for the region’s past inhabitants.
