Po roku starań bezcenny artefakt – tabliczka znamionowa kotła parowego z holownika uzbrojonego „Hetman Żółkiewski” – został oficjalnie przekazany do muzeum w Twierdzy Modlin. To pierwszy publicznie dostępny materialny ślad po jednostce, która zaginęła we wrześniu 1939 roku podczas obrony twierdzy.
W październiku 2024 roku płetwonurek Artur Sobczak z GEPST Grupy Eksploracyjno-Poszukiwawczej Stowarzyszenia Triglav dokonał przełomowego odkrycia. Na dnie Narwi, u stóp spichlerza Twierdzy Modlin, przy jednym z wraków odnaleziona została mosiężna tabliczka znamionowa kotła parowego. Po szczegółowych badaniach konserwatorskich i historycznych potwierdzono, że pochodzi ona z holownika uzbrojonego „Hetman Żółkiewski”, jednostki Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej, która zaginęła w rejonie Modlina we wrześniu 1939 roku.
3 X 2025 roku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał decyzję administracyjną o przekazaniu zabytku w depozyt do Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin. To symboliczne przywrócenie pamięci o jednej z najważniejszych kart w historii polskiej marynarki wojennej i Modlina – podkreślają członkowie stowarzyszenia. Miejsce odkrycia – okolice przedwojennego Portu Wojennego Modlin – dodaje znalezisku dodatkowej wagi, jako że port ten był kolebką polskiej marynarki wojennej po odzyskaniu niepodległości.
Stowarzyszenie GEPST zamieściło również ważne sprostowanie historyczne, opracowane przez badacza Waldemara Danielewicza. Podkreślono, że odnaleziony wrak i tabliczka należą do holownika uzbrojonego „Hetman Żółkiewski”, a nie do statku sztabowego „Żółkiewski”, który został zatopiony pod Wyszogrodem i po wojnie podniesiony. Losy holownika przez dekady pozostawały nieznane, a jego odkrycie rzuca nowe światło na historię obrony Modlina.
A Plate from the Narew River Bed Reaches the Modlin Fortress
After a year of efforts, a priceless artifact – the nameplate from the steam boiler of the armed tugboat „Hetman Żółkiewski” – has been officially handed over to the museum in the Modlin Fortress. This is the first publicly available material trace of a vessel that went missing in September 1939 during the defense of the fortress.
In October 2024, diver Artur Sobczak from the Triglav Association Exploration and Search Group made a breakthrough discovery. On the bottom of the Narew River, at the foot of the granary of the Modlin Fortress, a brass steam boiler nameplate was found near one of the wrecks. After detailed conservation and historical research, it was confirmed to originate from the armed tugboat „Hetman Żółkiewski,” a unit of the River Fleet of the Polish Navy that went missing in the Modlin area in September 1939.
On October 3, 2025, the Mazovian Provincial Conservator of Monuments issued an administrative decision to transfer the artifact on deposit to the Museum of the September Campaign and Modlin Fortress. „This is a symbolic restoration of memory about one of the most important pages in the history of the Polish Navy and Modlin,” emphasize the association members. The location of the discovery – the area of the pre-war Modlin Military Port – adds extra significance to the find, as this port was the cradle of the Polish Navy after regaining independence.
The Triglav Association also included an important historical correction, prepared by researcher Waldemar Danielewicz. It was emphasized that the discovered wreck and plate belong to the armed tugboat „Hetman Żółkiewski,” and not to the headquarters ship „Żółkiewski,” which was scuttled near Wyszogród and raised after the war. The fate of the tugboat remained unknown for decades, and its discovery sheds new light on the history of Modlin’s defense.
