Przyszło mu rządzić w niełatwych czasach. Pogrzebał najpierw ojca, a rok później – brata Bolesława. Został z całym księstwem, zachłannym bratem i wrogiem za miedzą.
Niespodziewana sukcesja
Konrad I mazowiecki nie uwzględniał Siemowita w swoich planach politycznych. Pierworodny Bolesław i drugi z kolei – Kazimierz byli bardziej doświadczeni i ambitni, dlatego ojciec skoncentrował się na nich.
Trzeci w kolejności syn Konrada Mazowieckiego został panem ziemi czerskiej w 1247 roku, po śmierci ojca. Ale już rok później sytuacja polityczna zmieniła się diametralnie – zmarł jego najstarszy brat, panujący książę mazowiecki Bolesław I. Ten ostatni miał świadomość, że gdy go zabraknie, sytuacja młodszego brata stanie się dramatyczna, dlatego przekazał mu w testamencie wszystkie swoje ziemie. Siemowit objął rządy w północnej części Mazowsza, księstwie płockim, jednocząc tym samym całe Mazowsze.
Wzmocnienie sojuszu
W 1247 roku Siemowit ożenił się z Perejasławą, córką Daniela halickiego, króla Rusi. Była to kontynuacja polityki Konrada mazowieckiego zacieśniania stosunków sąsiedzkich, tak potrzebnych w walkach z Jaćwingami i Litwinami, a także jako kontrapunkt do rosnącego apetytu Krzyżaków na graniczne ziemie.
Na samym początku panowania Siemowita obydwaj panowie wybrali się na wojnę z Jaćwingami, a trzeba pamiętać, że nie był to łatwy przeciwnik. Sama Jaćwież była łakomym kąskiem również dla Kazimierza kujawskiego, litewskiego władcy Mendoga, ale i dla samych Krzyżaków. Wyprawa ta nie przyniosła zamierzonych efektów: pomimo spustoszenia znacznych terenów oraz pojmania wielu jeńców, nie uzyskano uzależnienia tej części Jaćwieży. W jej trakcie dochodziło za to do konfliktów pomiędzy Mazowszanami i Rusinami – chodziło o kwestię dowództwa wyprawy. Kolejna – w 1253 roku – również skończyła się fiaskiem.
Rodzinna tradycja
Przełomowym momentem w polityce Siemowita było zawarcie układu z Krzyżakami w 1254 roku. Na jego mocy wraz z Danielem miał zatrzymać 1/3 ziem jaćwieskich, zaś w zamian mieli pomagać Zakonowi w walce przeciwko ich wrogom. Układ ten skierowany był przeciwko Kazimierzowi kujawskiemu, który w rewanżu… uwięził Siemowita i jego żonę. I tu nastaje dziwna sytuacja: żaden z sojuszników księcia mazowieckiego nie upomniał się o bezprawnie pozbawioną wolności parę. Na szczęście para książęca odzyskała wolność po kilku miesiącach.
Brat przeciwko bratu
Mazowszu zaczął w tym czasie zagrażać nowy przeciwnik — Litwa, jednocząca się pod wodzą Mendoga. A z kim zawarł sojusz władca litewski? Oczywiście że z Kazimierzem kujawskim! Dlatego Siemowit w 1260 roku zawarł z Krzyżakami układ w Troszynie, skierowany przeciwko Litwie, a także najprawdopodobniej Kazimierzowi. Nie uchroniło to jednak Mazowsza od najazdów litewskich.
W trakcie jednego z kolejnych najazdów doszło do brzemiennego w skutkach wydarzenia. Najeźdźcy zapuścili się daleko, bo spustoszyli nawet Płock, czyli ówczesną stolicę księstwa.
Jednak kluczowe dzieło dokonało się na terenach dzisiejszej Warszawy. Jan Długosz w „Rocznikach” tak opisuje to zdarzenie: „Zjednoczeni Rusini i Litwini, sprzymierzeni już umowami i związkami, z całą potęgą i wojskiem obydwu narodów wkraczają zbrojnie na ziemie Mazowsza (…) Napadłszy też nocą w wigilię św. Jana Chrzciciela na księcia Mazowsza Siemowita, syna Konrada, który przebywał wówczas w swojej wsi i dworze Jazowsku, czyli Jazdowie albo Jazdenie, chwytają go zanim można go było powiadomić o ich zbrojnym najeździe i biorą do niewoli tak samego księcia Siemowita, jak i jego syna Konrada i towarzyszących rycerzy i rozgrabiają całe mienie książęce (…) siostrzeniec króla Rusi Daniela, okazawszy wobec księcia Mazowsza Siemowita pochwyconego i związanego (przypadł bowiem w udziale Rusinom) okrucieństwo większe niż kat, ściął go bezlitośnie. O taką samą śmierć i katuszę byłby przyprawił jego syna Konrada, gdyby się ten nie był dostał w udziale księciu Mendogowi i Litwinom, którzy go zachowali”.
Grafika: Jan Styfi (1839?–1921), aut. wzoru Jan Matejko (1838–1893), Andrzej Zajkowski (1851–1914) Fot. Ryc. z: „Kłosy” 1877, nr 618 s. 285, polona.pl, Biblioteka Narodowa, nr sygn. G.29106/I
________________________________
Unexpected succession and fatal alliances: The story of Siemowit of Masovia
He came to power in troubled times. He first buried his father, and a year later – his brother Bolesław. Left with an entire duchy, a greedy sibling, and enemies at the border, Siemowit found himself in a perilous position.
Unexpected succession
Konrad I of Masovia did not include Siemowit in his political plans. His elder sons – Bolesław and Kazimierz – were more experienced and ambitious, and thus received more attention from their father.
The third son in line, Siemowit, became lord of the Land of Czersk in 1247 after his father’s death. Yet just a year later, the political situation shifted dramatically – his eldest brother, Bolesław I, ruler of Masovia, passed away. Aware that his absence would endanger his younger brother’s position, Bolesław left all his lands to Siemowit in his will. Siemowit took control of northern Masovia and the Duchy of Płock, effectively unifying the region.
Strengthening the alliance
In 1247, Siemowit married Pereyaslava, daughter of Danylo of Halych, the King of Ruthenia. This was a continuation of Konrad’s strategy of strengthening regional ties, important for defense against the Yotvingians and Lithuanians, and as a counterweight to the growing appetite of the Teutonic Knights.
Early in Siemowit’s rule, he and Danylo set out on a military expedition against the Yotvingians. It was no easy task. The region was coveted by Kazimierz of Kuyavia, Lithuanian ruler Mindaugas, and the Teutonic Knights. Despite inflicting damage and capturing prisoners, the campaign failed to subjugate the area. Disputes over leadership between Masovians and Ruthenians further complicated the effort. Another campaign in 1253 ended similarly in failure.
Family tradition
A breakthrough in Siemowit’s policy came in 1254, when he concluded a pact with the Teutonic Order. He and Danylo were to retain one-third of the Yotvingian lands in exchange for assisting the Order in its campaigns. This pact was directed against Kazimierz of Kuyavia, who retaliated by imprisoning Siemowit and his wife. In an unexpected turn, none of Siemowit’s allies demanded their release. Fortunately, the ducal couple regained freedom after several months.
Brother against brother
At this time, a new threat emerged – the unifying power of Lithuania under Mindaugas. And with whom did the Lithuanian ruler align? Naturally, with Kazimierz of Kuyavia. In 1260, Siemowit concluded a pact with the Teutonic Order at Troszyn, targeting both Lithuania and likely Kazimierz. However, it did not prevent Lithuanian invasions.
During one such raid, the invaders went as far as Płock, then the duchy’s capital.
But the most dramatic event unfolded in what is now Warsaw. Jan Długosz, in his “Annals,” described the scene:
“The united Ruthenians and Lithuanians, already bound by agreements and alliances, invaded Masovia with the full force of both nations (…) On the night of the feast of St. John the Baptist, they surprised Prince Siemowit, son of Konrad, in his village and manor at Jazów or Jazdów. They captured him and his son Konrad, along with their knights and looted all the ducal property (…) The nephew of King Danylo of Ruthenia, showing cruelty greater than an executioner, mercilessly beheaded Siemowit. He would have executed his son as well, had the boy not been taken by Mindaugas and the Lithuanians, who spared him.”
PHOTO
Jan Styfi (1839?–1921), based on a design by Jan Matejko (1838–1893), Andrzej Zajkowski (1851–1914) Illustration from „Kłosy” 1877, No. 618 p. 285, polona.pl, National Library, ref. G.29106/I
