W dniach 23-24 III 2024 roku, zespół archeologów ze Stowarzyszenia Historyczno- Badawczego Triglav przeprowadził ważne badania w miejscowości Pieńki Psuckie, skupiając się na miejscu, gdzie według przekazów historycznych, istniał cmentarz z okresu Wielkiej Wojny. Prace miały na celu potwierdzenie istnienia cmentarza założonego podczas walk o Fort XVIa (Czarnowo) w sierpniu 1915 roku.
Z dokumentów z 1934 roku wynika, że na tym cmentarzu spoczęło 137 żołnierzy z 2. Saksońskiego Pułku Landwehry (L.I.R 101) oraz 10 żołnierzy Imperium Rosyjskiego. Miejsce to miało charakterystyczny układ kwadratu z centralnie umieszczonym pomnikiem w formie piramidy.
Badania przyniosły spektakularny sukces, odkryto dwie mogiły poekshumacyjne oraz zarys lewej granicy cmentarza. To, że badacze natrafili na te znaleziska już przy pierwszym wkopie, świadczy o niezwykłym szczęściu i umiejętnościach ekipy.
Mieszkańcy, obserwujący prace z zainteresowaniem, dostarczyli informacji, że cmentarz został ekshumowany za czasów Piłsudskiego, pozostawiając jedynie monument zwany „babą”. Eksploracja przyniosła liczne artefakty związane z L.I.R. 101 i okresem Wielkiej Wojny, które wzbogacą kolekcję Muzeum Twierdzy Modlin.
Zaangażowanie wielu grup i osób, w tym Polskiego Stowarzyszenia Poszukiwaczy „Husaria”, Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin, oraz lokalnych pasjonatów i mieszkańców, było kluczowe dla powodzenia badań. Podziękowania skierowano również do właściciela terenu i ekspertów wspierających badania.
Przeprowadzone badania to początek dalszych odkryć i analiz, które mogą przyczynić się do nowego zrozumienia lokalnej historii. Niewątpliwie, nadchodzące inwentaryzacje i opracowania wyników pozwolą na głębsze zgłębienie tajemnic przeszłości Pieńków Psuckich, otwierając nowy rozdział w historii regionu.
***
On March 23-24, 2024, the SHB Triglav archaeological team conducted significant excavations in Pieńki Psuckie, focusing on a site historically believed to harbor a cemetery from the Great War period. These activities aimed to verify the existence of a graveyard established during the August 1915 battles near Fort XVIa (Czarnowo).
Historical records from 1934 suggest that 137 soldiers from the 2nd Saxon Landwehr Regiment (L.I.R 101) and 10 Russian Imperial soldiers were buried there. The cemetery was distinctively designed as a square with a pyramid-shaped monument at its center.
The research was a tremendous success, revealing two post-exhumation graves and the left boundary of the cemetery. The team’s fortune in uncovering these findings on their first attempt speaks to their remarkable skill and luck.
Local residents, who keenly watched the dig, shared that the cemetery was exhumed during the Piłsudski era, leaving only the monument known as „the old woman” behind. The excavation yielded numerous artifacts related to L.I.R 101 and the Great War era, soon to enhance the collection of the Modlin Fortress Museum.
The involvement of various groups and individuals, including the Polish „Husaria” Search Association, the September Campaign and Modlin Fortress Museum, and local enthusiasts, was pivotal to the success of the research. Appreciation was also extended to the landowner and scholars who supported the project.
This exploration marks the beginning of further discoveries and analyses, which promise to deepen the understanding of local history. The forthcoming inventory and study of these findings will likely unveil the mysteries of Pieńki Psuckie’s past, heralding a new chapter in the region’s historical narrative.
G. Zalewska
