29-I-25r. Nasielski Dom Edukacji i Historii otrzymał wyjątkowy dar od p. Ewy Fugowskiej, mieszkanki Gliwic na Śląsku, której dziadkowie, Marianna i Antoni Piłatowiczowie, byli nasielszczanami od pokoleń związanymi z rzemiosłem szewskim. W przesyłce znalazło się osiem starych fotografii oraz anglojęzyczne opracowanie dotyczące działalności ks. Jana (Johna) Świerczewskiego, brata babki p. Ewy, urodzonego w Nasielsku w 1907 r.
Ks. Świerczewski po uzyskaniu święceń kapłańskich wyemigrował do USA, gdzie osiadł w Chicago, w znanym ośrodku polonijnym. Mieszkał tam jego brat, dr Piotr Świerczewski, prowadzący praktykę lekarską. W latach 40. XX w. ks. Jan przeniósł się na Florydę, do miasteczka Belleview, gdzie został duszpasterzem Kościoła Polsko-Narodowo-Katolickiego oraz proboszczem parafii św. Pawła. Zasłynął jako dobry kapłan i kaznodzieja, umiejętnie współpracujący z tamtejszymi organizacjami polonijnymi.
Wśród przekazanych pamiątek znalazła się również fotografia Mariana Piłatowicza, pochodząca zapewne z lat 20. XX w. Wiadomo, że Marian Piłatowicz zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau 3-IX-42r. (więzień nr 56984). Według ustaleń Nasielskiego Domu Edukacji i Historii jest to jedyny udokumentowany przypadek śmierci nasielszczanina w KL Auschwitz. Wspomnienie to stanowi swoiste memento w kontekście 80. rocznicy wyzwolenia obozu, przypominając, że tragedia tamtych lat nigdy nie powinna się powtórzyć.
Pozostałe fotografie z kolekcji p. Ewy przedstawiają m.in.:
ul. Cmentarną w 1960 r.,
skwer miejski w 1956 r.,
zabudowę ul. Kościelnej.
Te cenne pamiątki poszerzą wiedzę o historii Nasielska i jego mieszkańców.
Na zakończenie warto przytoczyć słowa p. Ewy Fugowskiej:
„Bardzo się cieszę, że istnieje Dom Edukacji i Historii, przyczyniając się do ocalenia strzępków i fragmentów świata minionego i często zapomnianego. Wiele nasielskich historii słyszałam od mojej cioci. Żałuję, że więcej nie pytałam, bo mieszkając całe życie w Nasielsku, była skarbnicą wiedzy.”
Family Memorabilia Enrich Nasielsk’s House of Education and History
On January 29, 2025, the Nasielsk House of Education and History received a special gift from Ms. Ewa Fugowska, a resident of Gliwice, Silesia. Her grandparents, Marianna and Antoni Piłatowicz, lived in Nasielsk, where their family practiced shoemaking for generations. The donation included eight old photographs and an English-language study on the religious service of Fr. Jan (John) Świerczewski, Ms. Fugowska’s great-uncle, born in Nasielsk in 1907.
After his ordination, Fr. Świerczewski emigrated to the United States, settling in Chicago, a major Polish immigrant hub, where his brother, Dr. Piotr Świerczewski, was a practicing physician. In the 1940s, he moved to Belleview, Florida, where he became a pastor of the Polish National Catholic Church and later the parish priest of St. Paul’s Church. He was known as a devoted priest and preacher, actively collaborating with Polish-American organizations in Florida.
Among the donated memorabilia was a photograph of Marian Piłatowicz, likely from the 1920s. Historical records confirm that Marian Piłatowicz perished in the Auschwitz-Birkenau concentration camp on September 3, 1942 (prisoner no. 56984). According to the Nasielsk House of Education and History, he is the only documented Nasielsk resident to have died in KL Auschwitz. This revelation comes as the world commemorates the 80th anniversary of the camp’s liberation, serving as a solemn reminder that such atrocities should never happen again.
Other photographs in Ms. Fugowska’s collection include:
Cmentarna Street in 1960,
the city square in 1956,
buildings on Kościelna Street.
These valuable artifacts will enhance our knowledge of Nasielsk and its residents.
Ms. Ewa Fugowska shared her thoughts in her letter:
„I am delighted that the House of Education and History exists, helping to preserve the fragments of a bygone and often forgotten world. I heard many stories about Nasielsk from my aunt. I regret not asking more, as she spent her entire life in Nasielsk and was a treasure trove of knowledge.”
We sincerely thank Ms. Ewa Fugowska for her generous contributions and kind words. We hope her example will encourage others to share their family memorabilia, helping to document the rich history of our city.
