25-III-25r. minęła pierwsza rocznica jednego z najbardziej intrygujących odkryć archeologicznych dokonanych na terenie powiatu nowodworskiego. Członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Badawczego Triglav przypomnieli dziś o przełomowych wynikach badań sondażowych przeprowadzonych w miejscowości Pieńki Psuckie, których celem było potwierdzenie istnienia zapomnianego cmentarza polowego żołnierzy Landwehr Infanterie Regiment Nr 101 – saksońskiego pułku piechoty rezerwy, walczącego na tym terenie podczas Wielkiej Wojny.
Wśród odnalezionych przedmiotów największe emocje wzbudził bagnet piechoty model 1898 Neue Art z charakterystyczną piłą, tzw. „Ością”. Broń została wytworzona w słynnym zakładzie Weyersberg, Kirchbaum & Cie w Solingen – niemieckim ośrodku produkcji wysokiej klasy ostrzy. Bagnet nosi puncę „FA”, co oznacza odbiór wojskowy w Saksonii za panowania króla Fryderyka Augusta III. Specjaliści szacują, że egzemplarz pochodzi z lat 1912–1913.
Wyposażenie bagnetu w piłę sugeruje, że należał on do żołnierza w randze młodszego podoficera (Unteroffizier lub Sergeant), ponieważ tego typu uzbrojenie przydzielano jedynie tej kategorii wojskowych. Bagnety z piłą stanowiły zaledwie 6% całkowitej produkcji modelu 1898, co czyni odnaleziony egzemplarz wyjątkowo rzadkim znaleziskiem.
Obok bagnetu znaleziono również troddel – ozdobną taśmę temblakową, stosowaną do oznaczania przynależności pułkowej. Kolorystyka troddela (czerwony pompon, czerwony suwak, czerwona tulejka) odpowiada 6. kompanii 2. batalionu LIR 101. Choć przedmiot ten nie był bezpośrednio związany z odnalezionym bagnetem – ponieważ młodsi podoficerowie nosili troddele w barwach landowych, a więc zielono-białych w armii saskiej – to pozostaje ważnym świadectwem obecności tej konkretnej jednostki na naszym terenie.
W najbliższym czasie SHB Triglav zapowiedziało publikację szerszego opracowania poświęconego badaniom z Pieńków Psuckich. Już teraz jednak, dzięki fachowej analizie Jana Wojtasika – jednego z najwybitniejszych znawców uzbrojenia i mundurów armii niemieckiej z okresu I wojny światowej – możemy docenić wagę i precyzję tego odkrycia. Jest to kolejny krok w przywracaniu pamięci o często zapomnianych frontach i dramatycznych wydarzeniach, które rozgrywały się również na ziemiach nowodworskich.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
A sharp memory of the Great War discovered in Pieńki Psuckie
On 25-III-25, the SHB Triglav association commemorated the first anniversary of a remarkable archaeological discovery made during test excavations in Pieńki Psuckie. The aim was to confirm the presence of a field cemetery belonging to the 2nd Saxon Landwehr Infantry Regiment No. 101 (LIR 101), a unit of the Imperial German Army active in the region during the First World War.
The central find was a rare German Model 1898 Neue Art bayonet with a sawback blade, often nicknamed “Ość” (“the Fishbone”). It was manufactured by the renowned Solingen-based firm Weyersberg, Kirchbaum & Cie, between 1903 and 1914. It bears the inspection stamp “FA,” signifying military acceptance in the Kingdom of Saxony during the reign of King Frederick Augustus III. Based on stylistic elements and a partially preserved signature, it likely dates to 1912–1913.
The sawback indicates that the bayonet was issued to a junior non-commissioned officer (likely an Unteroffizier or Sergeant), as such variants represented only 6% of the entire Model 1898 production and were reserved for this rank.
Also discovered was a troddel – a coloured ornamental knot attached to the weapon’s handle. Its distinctive red coloration (pompon, slider, and stem) matches the insignia of the 6th Company of the 2nd Battalion, LIR 101. However, it’s unlikely that this troddel originally belonged to the bayonet, as junior NCOs typically wore troddels in regional colours – green and white for Saxony.
A comprehensive study of the excavations will soon be published, but already the find is of great importance. Thanks to the expert analysis by Jan Wojtasik – a respected specialist in Imperial German uniforms and equipment – we can appreciate the value and rarity of this rediscovered weapon.
Such findings help restore the forgotten memory of the Great War’s eastern front, where the fate of countless soldiers unfolded far from the better-known battlefields of the West.
