Wiktor Thommée urodził się 30 grudnia 1881r. w Święcianach na Wileńszczyźnie, w rodzinie o francuskich korzeniach. Jego ojciec, Edward Thommée, zmuszony do częstych przeprowadzek z powodu represji carskich związanych z zaangażowaniem rodziny w Powstanie Styczniowe, wpłynął na kształtowanie się patriotycznych wartości w młodym Wiktorze. Jego matką była Józefa z Egertów. Wiktor miał młodszego brata, Pawła, który również związał swoje życie z armią i dosłużył się stopnia majora piechoty w Wojsku Polskim.
W 1895r. rodzina przeniosła się do Petersburga, gdzie Wiktor ukończył szkołę realną. Następnie w 1901r. wstąpił do Władimierskiej Szkoły Wojskowej w Petersburgu, którą ukończył w 1904r., zdobywając stopień podporucznika. Jako młody oficer otrzymał przydział do 124 Woroneżskiego Pułku Piechoty, dowodzonego przez Polaka, kapitana Leona Berbeckiego. Wkrótce potem wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej, gdzie został dwukrotnie ranny.
Po zakończeniu działań wojennych, Wiktor podjął studia w Wyższym Instytucie Handlowym w Charkowie, jednak przerwał je, by w latach 1912-1914 studiować w Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu. Po wybuchu I wojny światowej dowodził kompanią i batalionem 276 Kupiańskiego Pułku Piechoty. W 1916r. został mianowany starszym adiutantem w sztabie 47 Korpusu na Froncie Rumuńskim.
Działalność w Wojsku Polskim na Wschodzie
Po rewolucji lutowej w 1917r. Wiktor Thommée zaangażował się w tworzenie polskich formacji wojskowych na południu Rosji. Od września 1918r. pełnił funkcję oficera operacyjnego, a następnie szefa sztabu Wojska Polskiego na Wschodzie. Współpracował blisko z gen. Lucjanem Żeligowskim, jako kwatermistrz, a później p.o. szefa sztabu 4 Dywizji Strzelców Polskich.
Po powrocie do Polski, w czerwcu 1919r., został szefem sztabu 10 Dywizji Piechoty, przemianowanej z dywizji gen. Żeligowskiego. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej odznaczył się m.in. podczas walk pod Radzyminem, co później zaowocowało jego awansami i odznaczeniami.
Kariera Wojskowa w II Rzeczypospolitej
Po zakończeniu wojny, Wiktor Thommée kontynuował służbę w Wojsku Polskim, pełniąc różne funkcje sztabowe i dowódcze. 10 sierpnia 1921r. objął funkcję szefa sztabu Okręgu Generalnego Brześć Litewski, a rok później został I oficerem sztabu Inspektoratu Armii nr III w Toruniu. W 1924r. został dowódcą 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy. W tym samym roku awansował na generała brygady.
W latach 1934-1938 pełnił funkcję dowódcy Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu, a następnie do wybuchu wojny dowodził Okręgiem Korpusu nr IV w Łodzi. W okresie międzywojennym generał Thommée zyskał sobie reputację surowego i wymagającego dowódcy, cieszącego się jednocześnie szacunkiem i uznaniem zarówno wśród swoich podwładnych, jak i społeczeństwa.
Wrzesień 1939r. – Obrona Twierdzy Modlin
1 września 1939r., wraz z wybuchem II wojny światowej, generał Wiktor Thommée objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Piotrków”, działającej w ramach Armii „Łódź”. Pod jego dowództwem Wołyńska Brygada Kawalerii stoczyła ciężkie walki pod Mokrą, zadając znaczne straty niemieckiej 4 Dywizji Pancernej.
Po upadku Armii „Łódź” i nieudanej próbie przebicia się do Warszawy, generał Thommée podjął decyzję o skierowaniu swoich oddziałów do Twierdzy Modlin. 13 września dotarł do Modlina, gdzie przejął dowództwo nad obroną twierdzy. Mimo przeważających sił wroga, generał postanowił bronić twierdzy jak najdłużej, mając na celu odciągnięcie jak największej liczby niemieckich jednostek od oblężonej Warszawy.
Obrona Twierdzy Modlin trwała do 29 września 1939r. Twierdza była nieustannie bombardowana z powietrza i ostrzeliwana przez artylerię, jednak polscy żołnierze odpierali kolejne ataki wroga. Wobec kończących się zapasów amunicji, żywności i lekarstw oraz w obliczu kapitulacji Warszawy, generał Thommée podjął decyzję o kapitulacji Twierdzy Modlin. Wynegocjował honorowe warunki kapitulacji, które przewidywały, że żołnierze nie będą traktowani jako jeńcy wojenni i zostaną zwolnieni do domów. Niemcy jednak złamali warunki porozumienia.
Okres Niewoli i Powojenne Lata
7 listopada 1939r. generał Thommée został aresztowany przez Gestapo. Resztę wojny spędził w niemieckich oflagach, m.in. w Königstein, Hohnstein, Johannisbrunn, Murnau oraz Dössel. 27 września 1944r. został ranny podczas bombardowania obozu w Dössel. Po wyzwoleniu, w kwietniu 1945r., generał przeniósł się do Wielkiej Brytanii, gdzie zgłosił się do Polskich Sił Zbrojnych. Ze względu na zły stan zdrowia nie otrzymał jednak przydziału do czynnej służby.
W styczniu 1947r. generał Thommée powrócił do Polski, gdzie napotkał na trudności wynikające z niechęci władz komunistycznych wobec przedwojennych oficerów. Formalnie przyjęty do wojska i przeniesiony w stan spoczynku, przez długi czas nie otrzymywał emerytury. Generał żył w nędzy, pracując jako stróż i dozorca domu w Gdyni. Dopiero po osobistej interwencji marszałka Konstantego Rokossowskiego w 1956r. otrzymał należną emeryturę i mógł wrócić do Warszawy, gdzie zamieszkał na Żoliborzu.
Śmierć i Dziedzictwo
Generał Wiktor Thommée zmarł 13 listopada 1962r. w Warszawie. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Jego bohaterstwo w obronie Twierdzy Modlin i niezłomność w walce z przeważającymi siłami niemieckimi są do dziś symbolem polskiego oporu w obliczu zagrożenia. W 1964r. Prezydent RP na uchodźstwie, August Zaleski, pośmiertnie awansował go do stopnia generała dywizji.
Generał Thommée został odznaczony trzykrotnie Krzyżem Virtuti Militari (klasy V, IV i II), Orderem Polonia Restituta (klasy III) oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Jego imieniem nazwano ulice w Warszawie, Bydgoszczy oraz w Modlinie, upamiętniając jego zasługi w obronie ojczyzny. W 2022r. na budynku przy placu Inwalidów 4/6/8 w Warszawie, gdzie mieszkał, odsłonięto tablicę pamiątkową.
General Wiktor Thommée – The Indomitable Defender of Modlin Fortress
Early Life and Education
Wiktor Thommée was born on December 30, 1881, in Święciany, in the Vilnius region, into a family of French descent. His father, Edward Thommée, had to frequently relocate due to the repressions by the Tsarist authorities related to his family’s involvement in the January Uprising. His mother was Józefa née Egert. Wiktor had a younger brother, Paweł, who also joined the army and rose to the rank of major in the Polish Army.
In 1895, the family moved to Saint Petersburg, where Wiktor completed his education. In 1901, he joined the Vladimir Military School in Saint Petersburg, graduating in 1904 as a second lieutenant. As a young officer, he was assigned to the 124th Voronezh Infantry Regiment, commanded by a fellow Pole, Captain Leon Berbecki. Shortly thereafter, he participated in the Russo-Japanese War, where he was wounded twice.
After the war, Wiktor began studying at the Higher Institute of Commerce in Kharkiv, but interrupted his studies to attend the General Staff Academy in Saint Petersburg from 1912 to 1914. After the outbreak of World War I, he commanded a company and later a battalion of the 276th Kupyansk Infantry Regiment. In 1916, he was appointed senior adjutant of the 47th Corps Staff on the Romanian Front.
Involvement in the Polish Army in the East
After the February Revolution in 1917, Wiktor Thommée became involved in the formation of Polish military units in southern Russia. From September 1918, he served as an operational officer, and later as acting chief of staff of the Polish Army in the East. He worked closely with General Lucjan Żeligowski as a quartermaster and later as acting chief of staff of the 4th Polish Rifle Division.
After returning to Poland in June 1919, he became the chief of staff of the 10th Infantry Division, which had been formed from Żeligowski’s division. During the Polish-Soviet War, he distinguished himself in battles near Radzymin, which later led to his promotions and decorations.
Military Career in the Second Commonwealth of Poland
After the war, Wiktor Thommée continued his service in the Polish Army, holding various staff and command positions. On August 10, 1921, he became the chief of staff of the Brest-Litovsk General District, and a year later, he was appointed the first officer of the staff of Army Inspectorate No. III in Toruń. In 1924, he was appointed commander of the 15th Infantry Division in Bydgoszcz. That same year, he was promoted to brigadier general.
From 1934 to 1938, he served as the commander of the VIII Corps District in Toruń, and then commanded the IV Corps District in Łódź until the outbreak of World War II. During the interwar period, General Thommée earned a reputation as a strict and demanding commander, who was nonetheless respected and admired by both his subordinates and the public.
September 1939 – Defense of Modlin Fortress
On September 1, 1939, with the outbreak of World War II, General Wiktor Thommée took command of the „Piotrków” Operational Group, part of the „Łódź” Army. Under his command, the Volhynian Cavalry Brigade fought fierce battles near Mokra, inflicting significant losses on the German 4th Panzer Division.
After the fall of the „Łódź” Army and an unsuccessful attempt to break through to Warsaw, General Thommée decided to direct his forces to Modlin Fortress. On September 13, he arrived at Modlin and took command of the fortress’s defense. Despite the overwhelming enemy forces, the general resolved to defend the fortress for as long as possible, aiming to draw as many German troops away from besieged Warsaw as possible.
The defense of Modlin Fortress continued until September 29, 1939. The fortress was continuously bombarded from the air and shelled by artillery, but Polish soldiers repelled the enemy’s attacks. Faced with depleting supplies of ammunition, food, and medicine, and with the fall of Warsaw, General Thommée decided to surrender the fortress. He negotiated honorable terms of surrender, which stipulated that the soldiers would not be treated as prisoners of war and would be released to their homes. However, the Germans did not honor these terms.
Imprisonment and Post-War Life
On November 7, 1939, General Thommée was arrested by the Gestapo. He spent the rest of the war in German POW camps, including Königstein, Hohnstein, Johannisbrunn, Murnau, and Dössel. On September 27, 1944, he was wounded during the bombing of the Dössel camp. After being liberated in April 1945, he moved to the United Kingdom, where he joined the Polish Armed Forces. However, due to his poor health, he was unable to serve.
In January 1947, General Thommée returned to Poland, where he faced difficulties due to the communist authorities’ hostility toward pre-war officers. Although he was formally accepted into the army and placed on the retired list, he did not receive a pension for a long time. The general lived in poverty, working as a caretaker and doorman in Gdynia. It was not until 1956, after the intervention of Marshal Konstanty Rokossowski, that he was granted a military pension and was able to return to Warsaw, where he lived in Żoliborz.
Death and Legacy
General Wiktor Thommée passed away on November 13, 1962, in Warsaw. He was buried in the Avenue of the Meritorious at the Powązki Military Cemetery. His heroism in defending Modlin Fortress and his steadfastness in fighting overwhelming German forces remain symbols of Polish resistance in the face of adversity. In 1964, President-in-Exile August Zaleski posthumously promoted him to the rank of divisional general.
General Thommée was decorated three times with the Virtuti Militari Cross (Classes V, IV, and II), the Order of Polonia Restituta (Class III), and four times with the Cross of Valor. Streets in Warsaw, Bydgoszcz, and Modlin were named after him in recognition of his contributions to defending the homeland. In 2022, a commemorative plaque was unveiled on the building at Plac Inwalidów 4/6/8 in Warsaw, where he had lived.
