Nieznany dotąd fakt z historii Nowego Dworu Mazowieckiego ujrzał światło dzienne dzięki archiwalnej publikacji odnalezionej przez Łukasza Kucharskiego. Jak wynika z notatki opublikowanej w Kurierze Warszawskim z 23-III-1920r., Edward Mórawski – znany jako właściciel dawnej Fabryki Produktów Kartoflanych – był uczestnikiem Powstania Styczniowego z 1863r.
Jak podaje na facebooku Kalo NDM, informacja ta została opublikowana zaledwie trzy miesiące po jego śmierci. Notatka zatytułowana „Hojny dar rodziny Mórawskich” wspomina o przekazaniu przez rodzinę Edwarda Mórawskiego darowizny w wysokości 10.000 marek na rzecz schroniska dla weteranów, jako wyraz pamięci o zmarłym. W tekście wyraźnie zaznaczono, że Edward Mórawski był uczestnikiem powstania, a sam dar określono jako „dar, który otrze niejedną łzę szanownym i czczonym weteranom”.
Odnalezienie tej informacji jest szczególnie istotne w kontekście historii lokalnej. Do dziś na nowodworskich cmentarzach zachowało się zaledwie kilka znanych grobów Powstańców Styczniowych. Większość z nich pozostaje bez formalnej opieki, a pamięć o tych, którzy walczyli o niepodległość Ojczyzny, podtrzymywana jest przede wszystkim przez lokalnych pasjonatów i wolontariuszy.
Edward Mórawski, jako właściciel ważnego w okresie międzywojennym zakładu produkcyjnego i jednocześnie uczestnik walk niepodległościowych, staje się symboliczną postacią łączącą dwa wymiary historii Nowego Dworu: rozwój gospodarczy i patriotyczne dziedzictwo. Fabryka Produktów Kartoflanych była jednym z bardziej znanych zakładów przemysłowych działających w mieście w pierwszych dekadach XX wieku.
Nie sposób pominąć faktu, że przytoczona informacja pochodzi z prasy codziennej o dużym zasięgu, jaką był Kurier Warszawski, co dodatkowo wzmacnia wiarygodność przekazu. Wskazuje to również na to, że rodzina Mórawskich była znana i szanowana nie tylko lokalnie, lecz również w środowisku warszawskim.
Odnalezienie tego świadectwa to zasługa prywatnej, niezależnej inicjatywy Łukasza Kucharskiego, który – jak podkreślają osoby znające jego działalność – od lat przeszukuje archiwa i dokumenty związane z historią regionu. Dzięki takim osobom możliwe jest przywracanie pamięci o ludziach, których nazwiska i dokonania często pozostają zapomniane.
Edward Mórawski – factory owner and January Uprising insurgent
A previously unknown fact from the history of Nowy Dwór Mazowiecki has come to light thanks to an archival publication discovered by Łukasz Kucharski. According to a note published in Kurier Warszawski on March 23, 1920 – just three months after his death – Edward Mórawski, known as the owner of the former Potato Products Factory, was a participant in the January Uprising of 1863.
The article, titled “A generous donation from the Mórawski family”, reports that the family of the deceased donated 10,000 marks to the veterans’ shelter to honor his memory. The note clearly refers to Edward Mórawski as a former insurgent, and the donation is described as one that “will wipe away many a tear of the honored and revered veterans.”
This information is of particular significance for local history. Only a few known graves of January Uprising insurgents have survived in Nowy Dwór’s cemeteries. Most remain without formal care, and the memory of those who fought for the Fatherland is preserved primarily thanks to local enthusiasts and volunteers.
Edward Mórawski, as the owner of an important industrial plant and a participant in the independence struggle, becomes a symbolic figure connecting two dimensions of Nowy Dwór’s history: economic development and patriotic legacy. The Potato Products Factory was one of the better-known industrial facilities operating in the town during the early 20th century.
It is also worth emphasizing that the cited information appeared in a widely-read daily paper, Kurier Warszawski, which adds to its credibility. It also indicates that the Mórawski family was respected not only locally but also in the Warsaw area.
This rediscovery is the result of a private, independent initiative by Łukasz Kucharski, who – as those familiar with his work highlight – has long been searching archives and documents related to regional history. Thanks to such efforts, memory is being restored to individuals whose names and deeds would otherwise remain forgotten.
