Druki podziemne w PRL – walka o wolne słowo

W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zwłaszcza w latach 70. i 80., narodził się i rozwijał ruch wydawnictw podziemnych, który był odpowiedzią na restrykcyjną cenzurę panującą w kraju. Niezależne publikacje, zwane też „drugim obiegiem”, obejmowały książki, czasopisma, broszury, ulotki oraz ziny, które rozpowszechniano w sposób tajny, omijając cenzurę państwową. Wydawcy tych materiałów ryzykowali swoją wolność, aby dostarczyć społeczeństwu prawdziwe informacje i literaturę wolną od propagandy.

Konsekwencje związane z udziałem w ruchu wydawnictw podziemnych były surowe. Osoby złapane na drukowaniu, dystrybucji, a nawet posiadaniu takich materiałów mogły zostać oskarżone o działalność antypaństwową, co groziło wieloletnim wyrokami więzienia, grzywnami, a w skrajnych przypadkach nawet represjami wobec rodziny. Milicja Obywatelska i Służba Bezpieczeństwa (SB) prowadziły intensywne działania mające na celu rozpracowanie i zlikwidowanie tych form oporu.

W druk i kolportaż wydawnictw niezależnych zaangażowani byli także obecni pracownicy Tygodnika Nowodworskiego, zarówno wydawca, jak i dziennikarze. Na terenie Szczypiorna znajdował się skład materiałów poligraficznych.

Wydarzenie w Bibliotece Gminnej w Pomiechówku – prelekcja Agnieszki Winnik

11-V-24r. po południu w Bibliotece Gminnej w Pomiechówku odbyło się spotkanie, które rzuciło światło na historię i znaczenie wydawnictw podziemnych w PRL. Prelegentka, Agnieszka Winnik, przedstawiła bogaty zbiór książek, broszur, ulotek i zinów, demonstrując swoją ogromną wiedzę na ten temat. Uczestnicy mieli okazję nie tylko zobaczyć, ale i dowiedzieć się więcej o tych wyjątkowych publikacjach.

Agnieszka Winnik wnikliwie opowiedziała o historii i mechanizmach działania cenzury w PRL, odnosząc się do „Czarnej Księgi Cenzury PRL” Tomasza Strzyżewskiego, który po emigracji do Szwecji dokonał tego ważnego ujawnienia. Podczas spotkania uczestnicy zrozumieli, jak produkty codziennego użytku, takie jak denaturat czy pasta do prania „Komfort”, odgrywały kluczową rolę w produkcji niezależnych druków.

Znaczenie takich wydarzeń jest nieocenione, gdyż edukują obecne i przyszłe pokolenia o trudach i poświęceniu, jakie wiązały się z walką o prawdę i wolność słowa w minionych dekadach.

Foto: Biblioteka Gminna w Pomiechówku

Underground publishing in the PRL – the fight for free speech

During the Polish People’s Republic, particularly in the 1970s and 1980s, an underground publishing movement emerged and evolved as a response to the restrictive censorship prevailing in the country. Independent publications, also known as the „second circulation”, included books, periodicals, brochures, leaflets, and zines, which were distributed secretly, bypassing state censorship. Publishers of these materials risked their freedom to provide society with true information and literature free from propaganda.

The consequences associated with involvement in the underground publishing movement were severe. Individuals caught printing, distributing, or even possessing such materials could be accused of anti-state activities, facing long prison sentences, fines, and in extreme cases, even reprisals against their families. The Citizens’ Militia and the Security Service (SB) conducted intensive efforts to identify and eliminate these forms of resistance.

Event at the Community Library in Pomiechówko – lecture by Agnieszka Winnik

On May 11th, 2024, in the afternoon, a meeting took place at the Community Library in Pomiechówko that shed light on the history and significance of underground publications in the PRL. The speaker, Agnieszka Winnik, presented a rich collection of books, brochures, leaflets, and zines, demonstrating her extensive knowledge on the subject. Participants had the opportunity not only to see but also to learn more about these unique publications.

Agnieszka Winnik elaborately discussed the history and mechanisms of censorship in the PRL, referring to the „Black Book of PRL Censorship” by Tomasz Strzyżewski, who, after emigrating to Sweden, made this important disclosure. During the meeting, participants understood how everyday products, such as denatured alcohol or „Komfort” washing paste, played a key role in the production of independent prints.

The importance of such events is invaluable, as they educate current and future generations about the struggles and sacrifices associated with the fight for truth and freedom of speech in past decades.