Czterdziesta rocznica powstania Ruchu Wolność i Pokój – niezależnego ugrupowania społeczno-politycznego, które działało w opozycji wobec władz komunistycznych – stała się asumptem do zorganizowania uroczystej konferencji naukowo-historycznej pt. „Ruch Wolność i Pokój w środowiskach robotniczych”. Spotkanie odbędzie się 29-III-25r. o godz. 11 przed poł. w siedzibie Stowarzyszenia Wolnego Słowa przy ul. Marszałkowskiej 7 w Warszawie.
Organizatorami wydarzenia są: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Mazowiecka Wspólnota Samorządowa oraz Stowarzyszenie Wolnego Słowa. Jak zapowiadają inicjatorzy, konferencja ma nie tylko upamiętnić cztery dekady od powołania WiP-u, lecz także ukazać jego historyczne znaczenie, ideowe źródła oraz obecność w środowiskach robotniczych w latach 1985–1992. Uczestnicy wspomną także tych, którzy własnym życiem i wolnością zasłużyli się dla sprawy suwerenności i wolności sumienia.
Wykład wprowadzający wygłosi prof. Jacek Czaputowicz – współtwórca WiP-u, późniejszy minister spraw zagranicznych. Następnie głos zabiorą uczestnicy panelu dyskusyjnego prowadzonego przez p. Jerzego Karwelisa. Wśród zaproszonych prelegentów znajdą się m.in.: p. Lech Parell – obecny Szef UdSKiOR, niegdyś działacz WiP w Gdańsku; dr Andrzej Anusz – przedstawiciel Niezależnego Zrzeszenia Studentów; dr Dariusz Zalewski – związany z bełchatowskim środowiskiem WiP; p. Zbigniew Bujak – legendarny przywódca „Solidarności” w Mazowszu; oraz p. Mariusz Ambroziak – reprezentujący robotniczy WiP z Ursusa.
Ruch Wolność i Pokój powstał w 1985 roku jako odpowiedź młodego pokolenia na przymusową służbę wojskową i represje polityczne. Zrzeszał ludzi o poglądach pacyfistycznych, chrześcijańskich i ekologicznych, a jego członkowie byli często represjonowani przez władze PRL. Mimo szykan, WiP potrafił wypracować własny, niezależny język sprzeciwu – odmawiając złożenia przysięgi wojskowej, organizując głodówki i happeningi, publikując niezależną prasę i tworząc zalążki wolnego społeczeństwa.
Sobotnie spotkanie jest nie tylko formą przypomnienia o tamtych czasach, lecz również wezwaniem do odważnego głosu sumienia w czasach, które znów wymagają odwagi i prawdy.
Forty years of Freedom and Peace
The 40th anniversary of the founding of the Freedom and Peace Movement – an independent socio-political initiative formed in opposition to the communist authorities – became the occasion for a special conference titled “Freedom and Peace Movement in the Working-Class Environments.” The gathering will take place on 29-III-25 at 11 a.m. at the Association of Free Speech headquarters, located at 7 Marszałkowska Street in Warsaw.
The event is co-organized by the Office for Veterans and Victims of Oppression, the Mazovian Self-Government Community, and the Association of Free Speech. According to organizers, the aim is not only to commemorate the four decades since the Movement’s creation but also to shed light on its ideological foundations and presence in working-class communities between 1985 and 1992. The participants will also honor those who sacrificed their freedom and comfort for the cause of conscience and national sovereignty.
The introductory lecture will be delivered by Professor Jacek Czaputowicz, a co-founder of the Movement and later Poland’s Minister of Foreign Affairs. A panel discussion moderated by Jerzy Karwelis will follow, featuring notable figures such as Lech Parell (current head of the Office for Veterans and former WiP activist in Gdańsk), Dr. Andrzej Anusz (NZS), Dr. Dariusz Zalewski (WiP Bełchatów), Zbigniew Bujak (Solidarity), and Mariusz Ambroziak (WiP Ursus).
Founded in 1985, the Freedom and Peace Movement emerged as a moral and civic response to military conscription and political repression in the People’s Republic of Poland. Gathering people of pacifist, Christian, and ecological worldviews, it operated under constant surveillance and repression. Yet, it created an alternative language of resistance – from hunger strikes and artistic protests to underground publications and informal civic institutions.
Today’s conference is not only a tribute to the past but also a call to conscience in times that again demand courage and truth.
