CZUJNYM OKIEM PRZYRODNIKA. Sroka pospolita – Pica pica (L.)
2017-03-15 10:00:40
Sroki to ptaki, których nikomu nie trzeba przedstawiać. Zamieszkują całą Europę, większość Azji, północno-zachodnią część Afryki i zachodnią część Ameryki Północnej. Są wielkości przeciętnego gołębia. W Polsce występuje na terenie całego kraju i można ją spotkać bardzo często.
Głos sroki brzmi jak słyszane już z daleka „czak,czak” lub „czakerak” (niektórzy odbierają te dźwięki jako „szak,szak”). Pierwotnie zamieszkiwały tylko nadrzeczne zarośla, szczególnie kolczaste zakrzewienia głogu, obrzeża lasów i bardzo małe, młode drzewostany z domieszką olchy, wierzby, osiki i brzozy. Obecnie sroki wybierają miejsca, gdzie będą miały dużo kryjówek; unikają otwartych terenów i zwartych kompleksów leśnych.
Często występuje w pobliżu skupisk ludzkich. Spotykana jest w okolicach osiedli mieszkaniowych, czy w centrach miast.
Można ją spotkać również na wsiach oraz na szeroko pojętych terenach rolniczych. Niekiedy na swoją siedzibę wybiera bardzo wysokie drzewa. Charakterystyczne jest to, iż bardzo broni swojego terenu; znane są przypadki wyprowadzania się innych ptaków z miejsc, w których zagnieździły się sroki.
Są gatunkiem osiadłym. Mają charakterystyczny wygląd. Jej długość sięga prawie pół metra, jednak znaczna część to ogon – znane są przypadki, występowania ogonów o 25 centymetrowej długości. Długość skrzydeł wynosi około 20 cm. Sroka jest ptakiem, o stosunkowo niewielkiej wadze – waży niespełna 200 g. Upierzenie sroki jest czarno – białe. Skrzydła są czarne, spód ciała biały, nogi czarne, Czarny także jest dziób.
W świetle słońca czerń u ptaków dorosłych połyskuje kolorem zielonkawo-niebieskawym, natomiast młode sroki są matowe i mają znacznie krótszy od dorosłych ogon. Lot sroki jest ociężały; skrzydeł używa jedynie w przypadkach koniecznych, lubi poruszać się chodząc. Odżywiają się produktami zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego.
Podstawową w diecie sroki są owady, jednak analizując temat zwierzęcych pokarmów należy wspomnieć o tym, że sroka zjada również małe gryzonie, jajka – szczególnie ptaków śpiewających. Zdarza się, że sroka zjada pisklęta mniejszych ptaków. Z pokarmu roślinnego, sroka zjada nasiona roślin uprawnych, jagody i inne elementy roślin.
Sroki łączą się w monogamiczne pary. Samce szczebiocą, łącząc najrozmaitsze tony i wykręcają głowę i mrużą oczy. Okres lęgowy zaczyna się już w lutym i trwa do maja, jednakże sroka ma tylko jeden lęg w roku. Gniazdo umieszczone jest wysoko w koronie drzewa na wysokości od 3 do 6 metrów nad ziemią. Ma charakterystyczny dach z luźno splecionych gałązek oraz posiada dwa otwory wlotowe. Wysłane jest trawą, korzeniami, liśćmi, sierścią i piórami, choć w miastach można znaleźć także gazety i kawałki aluminium. Jest zawsze solidną półkolistą budowlą, odporną na silne wiatry, które w koronach drzew mogą powodować zniszczenia.. Wewnątrz jest bardzo dokładnie
oblepione gliną. Wejście do gniazda stoki znajduje się zawsze z boku. Stare gniazda srok chętnie wykorzystywane są przez inne ptaki jak np.: pustułki czy uszatki. Samica sroki składa w marcu i kwietniu 4 -7 bladozielonych, nakrapianych jaj, gęsto pokrytych brązowawymi plamkami., które są wysiadywane przez prawie trzy tygodnie tylko przez samicę. Młode pozostają w gnieździe przez ponad trzy tygodnie. Rodzice karmią pisklęta przeważnie owadami, a od czasu do czasu także jajami ptaków śpiewających lub ich pisklętami. Kiedy młode potrafią już latać, rodzice wyprowadzają je w teren.
Powszechnie panuje opinia, że sroki to szkodniki, które często obarcza się winą np. za zmniejszanie się populacji drobnych ptaków i zwierząt. Sroki kiedy tylko mają okazję, chętnie pożerają pisklęta innych ptaków, ale już za zwiększanie liczby tych okazji
odpowiadają ludzie. Ponadto służby zieleni miejskich, poprzez zabiegi pielęgnacyjne, często odsłaniają gniazda małych ptaków, czyniąc je bezbronnymi przed takim „drapieżnikiem”, jakim może być sroka. Do tego wszystkiego dochodzi jeszcze fakt, że sroki to stworzenia niezwykle inteligentne, i bardzo zaradne. W miastach sroki maja wpływ na ginięcie populacji np. wróbla i mazurka. Potrafią wyrwać młode ze szczeliny z gniazdem. Podobnie jest z pisklętami jerzyka itp. Sroka sprawnie chwyta nawet te młode ptaki, które już zaczynają naukę fruwania. Podpatrują wiewiórki, które gromadzą zapasy na zimę i zapamiętują miejsca ich zakopania, a później same z nich korzystają. Nie gardzi także padliną i odpadkami. Żywiąc się nią sroka może roznosić inne choroby zakaźne np.:
ptasią grypę, chlamydiozę, ospę ptasią. Srok przybywa – jest ich dużo w śródmieściach i okolicach miast, gdzie czują się bezpiecznie – np. w Warszawie w 2010 r. naliczono 3500 par lęgowych (to siódmy pod względem liczebności ptak lęgowy w stolicy).
Wbrew powszechnej opinii, sroki nie zachwycają się świecącymi przedmiotami i nie kradną biżuterii – dowodzą naukowcy z Centrum Badań nad Zachowaniem Zwierząt z brytyjskiego Uniwersytetu w Exeter. Według nich, ptaki te wręcz boją się nowych przedmiotów. Badacze przeprowadzili szereg eksperymentów z osobnikami żyjącymi na terenie uczelnianego osiedla. Sroki wystawiono na oddziaływanie błyszczących i matowych obiektów, a ich zachowanie nagrywano. Zwierzęta ignorowały zarówno
błyszczące jak i matowe przedmioty albo ich unikały. Często zachowywały ostrożność i rzadziej żerowały w ich obecności.
Mało kto wie, że daje się zwykle oswajać, można nauczyć ją gwizdania melodii, a nawet naśladowania ludzkich słów.
Sroki są w Polsce objęte są częściową ochroną gatunkową. Znaczy to, że dopuszcza się po uzyskaniu stosownego zezwolenia, na likwidację części osobników (np. płoszenie i usuwanie z miejsc niepożądanych).
Jerzy Wysokiński